Algemene vragen

Er zijn veel vragen over Q-koorts. We hebben ze onderscheiden naar categorie. Kijkt u bij de diverse onderwerpen. Wilt u na het lezen daarvan nog meer weten? Kijk dan op de websites onder aan deze pagina. En raadpleeg in geval van twijfel in ieder geval uw huisarts.

Hoe ontstaat Q-koorts?

Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii. Q-koorts is een zoönose. Dat betekent dat de bacterie van dier op mens wordt overgedragen. In Nederland zijn geiten en schapen de belangrijkste besmettingsbron voor de mens. Ook andere dieren kunnen voor besmetting zorgen, met name dieren met smalle hoeven. In Nederland verspreidt de bacterie zich voornamelijk via de lucht. Mensen raken besmet door het inademen van de bacterie. De bacterie komt vooral in de lucht in februari tot en met mei, de lammerperiode van geiten en schapen. U kunt ook besmet raken door (indirect) contact met besmette geiten. Besmetting van mens op mens is alleen mogelijk via bloedtransfusie of bij de bevalling van een vrouw met acute of chronische Q-koorts. In het algemeen wordt daarom gezegd dat Q-koorts niet van mens op mens overdraagbaar is. Sinds 2007 zijn 50.000 tot 100.000 Nederlanders besmet geraakt (bron: Sanquin). Q-koorts komt over de hele wereld voor.

Wat betekent de Q?
De oorzaak van de ziekte was lang onbekend en vanwege dat vraagteken kreeg de ziekte daarom de naam ‘Query fever’.

Zieken en overledenen, aantallen
Sinds 2007 zijn er naar schatting 50.000 tot 100.000 Nederlanders besmet door het Q-koortsvirus. Er zijn ruim 4200 patiënten gemeld met een acute infectie. Bij 800-1000 van hen heeft zich QVS ontwikkeld. 478 mensen hebben chronische Q-koorts (stand november 2016). Bewezen is dat 74 mensen overleden zijn, maar dat getal ligt volgens experts hoger, ook omdat de registratie van de overledenen later is gestart.

Q-koorts verschijnselen

Omdat een infectie met deze bacterie zich door het hele lichaam spreidt, zijn veel verschillende Q-koorts symptomen mogelijk. Gemiddeld beginnen de verschijnselen 2 tot 3 weken na besmetting. Dit kan echter oplopen tot 6 weken. Duidelijke verschijnselen zijn een heftige hoofdpijn (in het acute begin) en een wisselend koortsverloop. Andere mogelijke q-koorts symptomen zijn koude rillingen, spierpijn, zweten, verminderde eetlust, misselijkheid, braken, diarree en een relatief lage hartslag. Ook kan een droge hoest en pijn op de borst voorkomen in geval van een longontsteking. Redelijk vaak komt er een leverontsteking voor zonder symptomen. Bij een chronische infectie kunnen deze symptomen tot tien jaar na de eerste oorzakelijke infectie optreden.

Acute Q-koorts symptomen (tot 6 maanden) Q-koorts symptomen die langdurig kunnen aanblijven
  • Wisselend koortsverloop
  • Heftige hoofdpijn
  • Droge hoest en/of pijn op de borst (bij longontsteking)
  • Gloeien van de koorts en koude rillingen
  • Nachtzweten
  • Pijnlijke spieren en gewrichten
  • Verminderde eetlust
  • Misselijkheid
  • Braken
  • Diarree
  • Ernstige vermoeidheid
  • Relatief lage hartslag
  • Kortademigheid
  • Nekstijfheid
  • Stemproblemen
  • Verwardheid
  • Crepitaties (krakend geluid bij het bewegen)
  • Redelijk vaak komt er bij Q-koorts een leverontsteking voor zonder symptomen
  • Algehele malaise
  • Moeheid tot ernstige vermoeidheid
  • Nachtelijk zweten
  • Hoofdpijn
  • Spierpijn
  • Gewrichtspijn
  • Slaapstoornissen
  • Geheugen- en concentratiestoornissen
  • Terugkerende verkoudheid

Acute Q-koorts

Als u besmet raakt met de Q-koortsbacterie kunt u acute Q-koorts krijgen. Ongeveer 60% van de mensen die geïnfecteerd raakt met de bacterie heeft geen of nauwelijks ziekteverschijnselen (asymptomatisch). De overige 40 % heeft wél symptomen die sterk uiteen kunnen lopen:

  • 20% van de patiënten krijgt klachten met een griepachtig beeld;
  • 20% van de patiënten krijgt ernstige klachten zoals een longontsteking, waarvoor soms een ziekenhuisopname noodzakelijk is.

Kenmerkend voor de Q-koorts is de heftige hoofdpijn die daarmee gepaard gaat.

Wanneer er sprake is van ernstige klachten, is inname van antibiotica (doxycycline) noodzakelijk omdat het om een bacteriële infectie gaat. De gangbare antibiotica voor longsteking zijn niet werkzaam in geval van Q-koorts.

Na een acute Q-koortsinfectie kunnen er drie dingen gebeuren:

  1. 90% geneest. In het bloed zijn nog vaak lange tijd afweerstoffen tegen de Q-koorts aanwezig. Deze beschermen tegen een nieuwe Q-koortsinfectie.
  2. U ontwikkelt chronische Q-koorts waardoor u nog maanden tot vele jaren later symptomen van de Q-koorts kunt krijgen. Ongeveer 1-5% van de hele groep Q-koorts-patiënten krijgt chronische Q-koorts. Dit komt vooral voor bij mensen die een probleem hebben in hun afweersysteem. Zoals bij reumapatiënten of patiënten met hart- en vaatziekten, aneurysma, aorta- en broekprotheses, bij patiënten die chemotherapie hebben ondergaan.
  3. U ontwikkelt langdurige klachten van vermoeidheid in aansluiting op uw Q-koortsinfectie: het Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS).

Wat is QVS?
Bij 20% van de ruim 4200 patiënten met een acute Q-koortsinfectie blijven restverschijnselen aanwezig. Die restverschijnselen kunnen zijn: (zware) vermoeidheid, soms wat verhoging, spier- en gewrichtspijn, kort lontje, concentratieproblemen en nachtzweten.  Het Q-koorts Vermoeidheidssyndroom komt in Nederland bij ongeveer 800-1000 mensen voor.
De diagnose berust op anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend laboratoriumonderzoek. Bij aanhoudende klachten langer dan zes maanden na een acute infectie blijkt spontaan herstel weinig voor te komen.

Wat is Chronische Q-koorts?

In Nederland hebben 478 mensen chronische Q-koorts (stand november 2016). Daar komen nog steeds nieuwe patiënten bij. Met een bloedonderzoek is vast te stellen of u chronische Q-koorts heeft.
Chronische Q-koorts kan maanden tot vele jaren na de infectie ontstaan. Mensen met een hartklepaandoening, en aneurysma (verwijding van de grote lichaamsslagader), een vaatprothese, een afweerstoornis, maar ook  zwangere vrouwen hebben een hoger risico op ontwikkeling van chronische Q-koorts.
Zie over de verschijnzelen en aanpak verder www.jeroenboschziekenhuis.nl.

Wat kunt u doen Q-koorts te voorkomen?

De kans op besmetting is kleiner als u

  • geitenbedrijven mijdt. Ook rond 1-5 kilometer om zo’n bedrijf is er sprake van een risicogebied.
  • drink geen rauwe melk en eet geen kaas van rauwe melk.

Zijn er op dit moment besmette bedrijven ?

Er zijn op dit moment geen besmette bedrijven geregistreerd. Kijk voor meer informatie op www.vwa.nl, de site van de Voedsel- en warenautoriteit.

De patiëntenorganisatie

Stichting Q-uestion komt voor de belangen van mensen met Q-koorts.

U kunt contact opnemen via info@stichtingquestion.nl of via 06-27168689 (Gerard van Schie).
U kunt zich uiteraard ook aanmelden als lid.

Q-uestion is ook te vinden

Wat doet Q-Support ?

Na lang aandringen van Q-uestion op hulp voor Q-koortspatiënten heeft de minister van VWS besloten om de stichting Q-support in het leven te roepen. Deze Stichting is sinds 2013 landelijk actief met advies en begeleiding voor patiënten met chronische Q-koorts en met het Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS) en wil zo bijdragen aan het functioneren van mensen die getroffen zijn door de Q-koorts. Dat kan betrekking hebben op alle leefgebieden: werk, inkomen, verzekeringen, behandeling of welzijn. Q-support ondersteunt tevens onderzoek naar de gevolgen van Q-koorts en naar de behandeling ervan.

Aanmelden kan bij

  • q-support.nu
  • 073-6100010
  • Goudsbloemvallei 1, 5237 MH ‘s-Hertogenbosch

Belangrijke adressen