Cognitieve gedragstherapie beste behandeling voor Q-koortsvermoeidheidssyndroom
Langdurige antibioticabehandeling niet effectief
Cognitieve gedragstherapie is effectief bij het verminderen van vermoeidheidsklachten bij patiënten met Q-koortsvermoeidheidssyndroom. Een langdurige behandeling met doxycycline, het antibioticum dat ook gebruikt wordt voor de behandeling van acute Q-koortsinfecties, helpt niet beter dan een placebo. Dit blijkt uit de Qure-studie van het Radboudumc, een wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van chronische vermoeidheidsklachten bij 155 patiënten met het Q-koortsvermoeidheidssyndroom dat op 27 februari 2017 is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Clinical Infectious Diseases.
Ongeveer 20 procent van de patiënten met een acute Q-koortsinfectie houdt last van langdurige vermoeidheidsklachten. De oorzaak hiervan is onduidelijk, waardoor het lastig is om gericht de klachten te behandelen. Aangezien de klachten veel lijken op die bij het chronisch vermoeidheidssyndroom, zou cognitieve gedragstherapie gericht op chronische vermoeidheid uitkomst kunnen bieden. Hiervan is bij chronisch vermoeidheidssyndroom de effectiviteit aangetoond. Daarnaast waren er aanwijzingen dat een behandeling met antibiotica de klachten kan verminderen.
Om dit uit te zoeken, is het Radboudumc in 2011 als eerste degelijk wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van Q-koortsvermoeidheidssyndroom gestart. In deze zogenaamde ‘Qure-studie’ (https://www.radboudumc.nl/ZORG/AFDELINGEN/Q-KOORTS/Pages/Meedoenaanonderzoek.aspx) keken de onderzoekers naar de behandeling van chronische vermoeidheidsklachten bij 155 patiënten met het Q-koortsvermoeidheidssyndroom. Een deel van de groep kreeg een behandeling met cognitieve gedragstherapie. Een ander deel kreeg een behandeling met doxycycline, het antibioticum dat ook gebruikt wordt bij de behandeling van acute Q-koorts, of een placebomiddel. Alle patiënten werden gedurende een half jaar behandeld.
De behandeling met doxycycline verschilde niet van het placebomiddel in het verminderen van vermoeidheidsklachten. Bij ongeveer een derde van de patiënten in deze groepen namen de vermoeidheidsklachten af, wat suggereert dat een placebo-effect hier een rol speelt. Veel betere resultaten werden behaald met de cognitieve gedragstherapie. Bij meer dan de helft van de patiënten in deze groep nam de ernst van de vermoeidheid duidelijk af. Uit het onderzoek komt naar voren dat CGT een effectieve behandelmethode is in het verminderen van de ernst van vermoeidheid bij QVS-patiënten en dit wordt dan ook geadviseerd als behandeling. Langdurige behandeling met antibiotica (doxycycline) leidt niet tot een significante vermindering van de ernst van de vermoeidheid bij QVS-patiënten en moet niet worden geadviseerd mede gezien de grotere kans op bijwerkingen. Chantal Bleeker, internist-infectioloog en intensief betrokken bij de opzet en uitvoering van het onderzoek: “Het goede effect van cognitieve gedragstherapie wil niet zeggen dat de chronische vermoeidheid een psychische oorzaak heeft. Maar het is goed nieuws voor alle QVS-patiënten om te weten dat er een behandeling is die hun vermoeidheidsklachten zou kunnen verminderen. Er zijn diverse theorieën over de relatie tussen de Q-koortsbacterie en chronische vermoeidheidsklachten die verder uitgezocht moeten worden.” Dit onderzoek werd mogelijk gemaakt door ZonMw en ontving aanvullende subsidie van Q-support.